LAN MODULARRA
AUKIBIDEA
Zer islatu nahi izan duzue? Zer lotura egin nahi izan duzue aniztasunaren gaiarekin? 4
Talde lanaren prozesuari buruzko hausnarketa 7
Familia eta Aniztasunaren hausnarketa 8
Narratiba digitala, azken emaitza 15
Aurkezpen gutuna
Lan honetan eskola eremuko familia aniztasuna landuko da. Gure taldea Leire Schnell, Eneritz
Seco, Maialen Tejado, Irati Telleria eta Carlota Tolosak osatzen dugu, taldearen izena Loreak
taldea izanik. Horretarako gutako baten praktikaldian gertatutako egoera bat hartu dugu ardatz.
Hortik abiatuz, aniztasunean oinarritutako ipuin bat sortu dugu, amaieran hausnarketa bat egitera
bultzatuz. Bertan, ikasgela bateko eguneroko errutina azaltzen dugu, lekuko familia aniztasuna
ikustaraziz eta honek eragindako jarduera bat azalduz.
Lan hau aurkeztu bezain laister argi izan genuen gai hau landu nahi genuela; izan ere, gizaki
garen heinean eta pertsonekin lan egingo dugun neurrian, familia egitura/eredu ezberdinak
ezagutzea behar beharrezkoa iruditzen zaigu. Hortaz, lauhilekoan zehar eskeini zaizkigun tailer
edo hitzaldi guztietara joan gara aniztasunaren gaia lantzeko eta bide batez gure lana aberasteko
asmoz. Honezgain, gai honetaz gehiago arakatzeko helburuarekin, sarean nabigatzen ibili eta
aukeraketa bat egin ondoren, artikulu zientifiko batzuk irakurri ditugu. Behin hau eginda, gure
azken produktua izango denaren gidoi eta ekoizpenarekin lanean jarriz.
Azken emaitza lortu ahal izateko, ezinbestekoa izan zaigu haurren ahotsa lortzea. Horretarako
gutako batek praktikaldia burutu zuen eskola batekin jarri gara harremanetan sekuentzi batzuk
grabatzeko lana errealagoa bihutzeko asmoarekin. Ahots hauetaz gain, taldekideei ere narratzaile
gisa gure ahotsak grabatzea tokatu zaigu, baita bideoa osatu ahal izateko teknologiak eskaintzen
dizkigun aplikazio berriak erabiltzen ikastea ere.
Narratiba sortzeko prozesua
Lan modularra aurkeztu eta taldeetan jarri ginen momentuan, gaien ideia zaparrada egin genuen,
hau da, bakoitzak bere proposamenak bota zituen. Proposamen guztiak mahai gainean jarri ostean,
gaia aukeratzeari ekin genion, baina gure kasuan ez zen eztabaida handirik egon aukeraketa
egiteko unean; izan ere, denok ados geuden gure lanean familia aniztasuna lantzearekin. Egia da,
aniztasunaren barruan adar asko aurki ditzazkegula, baina hasieratik argi izan genuen
familia-aniztasunak haur hezkuntzako gela batean hartzen duen garrantzia uztartu nahi genuela
gure lanean.
Lanarekin hasteko, narratiba digitala zein formatutan egin nahi genuen pentsatzen hasi ginen,
gure burutik pasatako ideia batzuk honako hauek izan ziren: antzerki bat egitea, txontxongiloekin
antzeztea, ipuin bat sortzea, eskola batera joan eta bertan bideoa grabatzea, pertsona ezberdinen
testigantzak filmatzea… Azkenean gure tutorearekin kontsultatu ostean, ipuin formatua iruditu
zitzaigun aproposena. Hortaz, apurka-apurka ipuinaren gidoia egiten hasi ginen taldekide guztion
artean.
Hau egindakoan, eskolarekin harremanetan jarri ginen gure gidoiaren barruan jarritako soka
saltoko abestiaren zatia grabatzeko baimena lortu ahal izateko. Zorionez, segituan beraien
baiezkoa jaso eta lanarekin aurrera jarraitu ahal izan genuen; erantzuna kontrakoa izan ezean,
ipuina beste formatu batean egitea pentsatu edo beste eskola batekin kontaktuan jarri beharrean
topatuko ginen.
Beraiek audioa bidali bitartean, guk gure narrazio zatiak grabatu genituen, horrela beraiek audioa
bidali bezain laister audio guztiak prest izateko. Audio guztiak lortu ostean, Powtoon
aplikazioaren bitartez ipuinaren alderdi bisuala sortzen hasi ginen, baita egile testuaren zati
batzuk idazten ere. Eta behin Powtoon erabiltzeaz amaitzean, audioak, zein sortutako irudien
bideoa Movavi Video editor + aplikazioan elkartu eta azken produktua sortu genuen.
Azkenik, ipuina eraikitakoan bukaera polit bat emateko eta haurrei hausnarketa bat egitera
bultzatzeko asmoz, esaldi txiki bat idatzi genuen amaiera gisa; esaldi honi taldekide baten ahizpa
txikiak jarri dio ahotsa. Honekin narratiba digitalaren zatia amaitutzat eman eta egile testua
idazten jarraitu genuen hau amaitu arte.
Normala den bezala, bidean hainbat oztoporekin topatu gara, lehenetako bat bideoa bera sortzea
izan zen. Zein aplikaziotaz baliatu argi ez genuenez, interneten aukerak bilatzen jardun ginen
Powtoon aplikazioarekin topo egin eta hau erabiltzea erabaki genuen arte (bideo laburrak eta
animazioak egiteko plataforma). Aplikazio hau orain arte inoiz erabili ez genuenez, lehenengo
gauza arakatzea eta erabiltzen ikastea izan zen.
Behin aplikazioa nola erabiltzen zen ikasita, bideoa sortzeko gure ipuinarekin erlazioa zuten
irudiak bertan aurkitzea izan zen ondorengo pausoa. Honetan zailtasun berezia izan dugula esan
daiteke, izan ere, askotan guk nahigenuen irudirik topatu ez eta beste irudiren bat erabiliz egokitu
behar izan baitugu eszena hori. Adibide bat aipatzeagatik, sokasaltoaren zatian girnalda bat erabili
genuen soka gisa, ez baitzegoen erabilgarri sokaren antzeko beste ezer. Honekin batera,
aplikazioak euskaraz edota gaztelaniaz jarduteko aukera ematen ez zuenez, erabilgarri zeuden
irudien bilaketa egiteko eta ematen zituen aukeren esanahia ulertzeko, aurrez genekien ingelesaz
baliatu behar izan gara.
Irudiak eta audioak elkartzeko lehen aipatu bezala, Movavi Video editor + aplikazioa erabili
genuen, eta bertan berriz ere, zailtasunak izan genituen audioa aurretik egindako irudiekin bat
egiteko. Ondorioz, audio batzuk berriz ere grabatu behar izan genituen irudiarekin batera denbora
aldetik ongi geratzeko. Honekin batera, audioen bolumen ezberdina ere oztopo bihurtu zen, hain
zuzen ere, bakoitzaren ahotsa, grabagailuarekiko distantzia, ahots tonua edota ingurunea zela eta,
ezberdintasun handiak baitzeuden audio batetik bestera. Hala ere, azkenean aurrez aipatutako
aplikazioetaz baliatu ginen audioen akustika berdintzeko.
Bideoaren sorkuntzarekin izan genituen arazoez gain, zalantzak izan genituen bideoari amaiera
emateko momentuan, hausnarketa nola bultzatu genezakeen oso argi ez genuen eta. Hala ere,
taldean buruari buelta batzuk eman ostean eta Lan Modularreko tutorearekin hitzeginez amaiera
nola eman adostu genuen.
Aniztasunaren gaia zabala den heinean, oztoporik handiena bideoaren luzeeran aurkitu dugu,
nahiz eta gaia finkatua izan gauza asko baitaude aipatzeko. Nahiz eta familia ereduetan oinarritu,
honekin batera orokorrean gizartean dagoen pertsona aniztasuna islatu nahi izan dugu bideoan,
protagonista gisa estereotipo ezberdinetako pertsonaiak erabiliz.
1. Zer islatu nahi izan duzue? Zer lotura egin nahi izan duzue aniztasunaren gaiarekin?
Familia aniztasuna lanean hainbat alderdi islatu nahi izan ditugu. Hasteko, familia aniztasunak
zer nolako eragina dauen haur hezkuntzako ikasleetan eta haien egunerokotasunean, baita haurrek
familia aniztasuna nola bizi duten ere. Honekin batera, familia bakoitza ezberdina zein paregabea
dela islatu nahi izan dugu, egia esanda ez baitaude bi familia berdin, denak bakarrak bezain
bereziak baitira. Gainera, estereotipo horien aurka jokatzearen garrantzia plasmatu eta txitatik
honi buruz hausnartu eta kontzientzia hartzea ezinbestekoa dela ikustarazten sahiatu gara.
Honetarako, esan bezala, Haur Hezkuntzako gela batean gaiari ikusgarritasuna emateko aurrera
eramaten diren jarduerak ikustarazi nahi izan ditugu, gela batean topatu daiteken dibertsitatea
erakustearekin batera.
Entzunezko zatian gure ahotsak sartzeaz gain, haur ezberdinen ahotsak ere sartu ditugu ipuinari
errealismoa emateko asmoz. Honela, entzuleari erakusten den testuingurura gerturatzea errazagoa
izango zaiola uste baitugu. Euskarri bisualari dagokionez, Powtoon aplikazioaz baliatuz ipuin bat
sortzea iruditu zitzaigun aukera hoberena. Honetan familia aniztasunetik haratago aurkitzen diren
alderdiak ere islatu nahi izan ditugu bideoko detaile txikietan. Esate baterako, klasean
sartzerakoan, umeen kontakizunak ezberdinak dira, familiak bezala. Honekin batera, txokoetan
bakoitzak bere kabuz aukeratzen du zertan jolastu eta haien errealitatea islatzen dute askotan,
jolas sinbolikoaren bitartez. Patioan ere, sokasaltoan dabiltzan haurrek, abestiaren bertsio
eguneratuak abesten dituztela entzun daiteke, hau da: “aita ama” esan ordez, “aita eta aita” edo
“ama” abesten dute bakoitzaren familia ereduaren arabera. Eguna bukatzeko, haien gurasoekin
itzultzerakoan, ikusi daiteke guraso ezberdinen egoera sozioekonomikoa, hala nola, erlijioa edo
bere lanbidea: neska musulman bat, gizon beltzarana smokin batekin jantzita eta obretan lana
egiten duen gizon bat ikus dezakegu eta.
Gaiaren integrazio lana
Lehen aipatu bezala, hainbat tailer edo hitzaldi ezberdinetara joan gara aniztasuna lantzeko,
zehazki: heriotzaren tailerra Nere-ren eskutik, begirada anitzei buruzko ikertze taldearen tailerra,
“el lado oscuro de las tics” Mikel Cerezoren eskutik eta Martinen hitzaldia homeschooling gaiari
buruz.
Hasteko, baliagarrienak izan zaizkigun hitzaldiak edo tailerrak ikertze taldearen, zein
homeschoolin-aren tailerrak izan dira, izan ere, bertan landutako gaiek gure lanarekin lotura
zuzena dutela ikusten baitugu. Ikertze taldearen tailerrean adibidez, burututako ekintzei esker
aniztasunaren aurrean begiak irekitzea lortu genuela esango genuke. Bertako kideek behin eta
berriz azpimarratutako gaiak, zapalkuntzaren eta pribilegioaren arteko lotura esate baterako, oso
zabalak badira ere, guk zehazki familiekin lotu ditugu. Gure gaur egungo gizartean finkatutako
arauetatik ateratzen diren familiek sufritzen duten zapalketarekin adibidez. Estereotipoei buruz
ere hitz egin genuen, honekin lotutako hainbat jarduera aurrera eramanez. Jarduera bat hurrengo
hau izan zen:
Taldeetan banatu ginen eta talde bakoitzaren eskura baliabide ezberdinak jarri ziren:
errotulagailuak, paperak, gometsak… Honetaz gain, paper handi bat utzi ziguten talde bakoitzari,
bertan gure tamainako figura (gorputza) marrazteko.
Paperaren alde batean, gizartean emakume rola nola irudikatzen den isladatu behar zen marrazki
eta hitzen bitartez (arropa, itxura, jarrera…), bestean ordea guk geure burua gizartearen aurrean
nola ikusten dugun irudikatu behar izan genuen, hau da: indartsuak, galtzekin, makilajerik gabe,
gorputzean ilearekin (besazpian, anketan…). Honen ostean, hainbat taldeek marrazkiaren
azalpena eman zuten talde guztiaren aurrean.
Haurreko jardueren bitartez gure gizartean esleituta dauden arau edota estereotipoez ohartu ahal
izan ginen, hau gure kasuan, eskola eremuan aurki ditzazkegun famili ezberdinekin identifikatuz.
Gizartean familia oso estereotipatua dagoela iruditzen zaigu, izan ere, familia hitza entzutean
sarri aita, ama eta bere seme-alaba biologikoak etortzen baitzaizkigu burura; eta ez ordea,
errealitatean dagoen familia aniztasuna.
Bestalde, lehen esan dugun bezala, homeschooling-a izan da lagungarri izan zaigun beste
hitzaldietako bat, izan ere, bertan Martinek bere esperientzia kontatu baitzigun. Bertan, bere
familiak bera eta arreba hezteko aukeratutako moduari buruz hitz egin zuen, aurkitu zituen
zailtasun zein lortutako onurak azalduz. Honi esker, hezkuntza sistematik at dauden metodoei
buruz gehiago ikasi ahal izan genuen. Izan ere, familia-eredu desberdinak dauden bezala,
hezkuntza eredu ezberdinak daude gaur egungo gizartean familia bakoitzaren esku.
Aitzitik, Izarorekin aurrera eramandako ipuin-kontaketa saioak ere lan mota hau erabakitzeko
oinarrizkoak izan ziren, izan ere, hauei esker ipuinen onuretaz hausnartu ahal izan genuen.
Honekin batera, saio hauetan, aniztasuna orokorrean lantzeko aukera izan genuen, baina gai
zehatzetan oinarritu gabe. Nahiz eta familia bera ez izan gaia, aniztasuna ulertzen eta horretaz
pentsatzen lagundu ziguen dinamikak, oso baliagarria bihurtuz.
Orain arte aipatutako guzti honek, aukeratutako gaiarekin lan egitea erraztu digu, izan ere,
zuzenean familiari buruz hitz egin ez badigute ere, aniztasunaz mintzatzean gizartearekiko
ikuspegi zabalagoa lortu ahal izan dugu.
Beste alde batetik, sarean ere informazio bila ibili gara familia aniztasunaren gaia arakatzeko
asmoz. Bertan, Koerner eta Hulsebosch-ek (1996) esandako esaldi hau topatu dugu: “no se puede
estar a favor de los niños y en contra de sus familias”. Kasu honetan bat gatoz beraien esaldi
honekin, izan ere, eskola eta familia haurraren oinarri garrantzitsuak diren einean, elkarlanean
egon behar dira uneoro, haurraren hobebeharrez. Honekin batera autore hauek honako hau
aipatzen dute: “la escuela debe ser al tiempo, “espejo y ventana” de la diversidad familiar”.
Guztiz bat gatoz beste behin beraiek esandakoarekin, eskolak errealitatearen ispilu bat izan behar
baitu, hau da, eskolan gure kasuan familiez hitz egiterako garaian, abanikoa zabala izan
daitekeela azaldu behar diegu. Modu honetan, urte batzuk atzera botaz gero zegoen familia eredu
bakar hori alde batean utzi eta gaur egungo errealitatean dauden familia eredu ezberdinez hitz
eginez, Lucia Aguadok (2010) aipatutako familia ereduak oinarri hartuz esate beterako:
Familia hedatu edo konplexuak
Familia nuklear funtzionala
Gurasobakarreko familiak
Izatezko bikoteak
Seme-alabarik gabeko guneak
Pertsona bakarreko guneak
Familia berreraikiak
Adopzio-familiak
Harrera-familiak
Familia homoparentalak, sexu bereko pertsonez osatua
Ugalketa lagunduaren bidez jaiotako umeen familiak: intseminazioa, in vitro ernalketa
Subrogazioaren bidez sortutako familiak
Etorkinen familia aniztasuna
Hau horrela eginez gero, haur guztiek familiaz hitz egitean beraien familia eredu horien barnean
dagoela ikusi ahal izango dute, hau da, eskolak inklusioa bermatua izango du; izan ere, ez dago
eskola inklusiborik familia-aniztasunik gabe.
Talde lanaren prozesuari buruzko hausnarketa
Taldean burututako lanaz hitz eginez gero, ongi moldatu garela esango genuke, izan ere,
komunikazio ona, iritzia emateko edota hauek errespetatzeko arazorik ez dugu izan. Nahiz eta
lan talde berriak izan, elkar ondo ez ezagutu eta elkar konfiantza handirik ez izan, gure lana
aurrera joan den einean, taldekideen harteko harremanek indarra hartu dutela argi ikusi dugu.
Lanari dagokionez, denok bat gatoz lanaren gai aukeraketa gure esku uzteak lanarekiko
motibazio gehigarri bat sortu duela esaterakoan. Horrela, gure intereseko gai bat aukeratu eta
honi buruz gauza berriak ikasi ahal izan ditugu eta. Gainera, taldeko kide guztiok gaia
aukeratzean ados geudenez, lanarekiko interes handia erakutsi dugu taldekide guztiek. Honekin
batera, egunerokotasuneko gai bat eta lanerako ezagutu beharreko esparru bat izateak ere interesa
piztu diguela esango genuke.
Gure taldeak lan hau aurrera eramateko jarraitu duen prozesuari dagokionez, eraginkorra eta
antolatua izan dela esan dezakegu, hau da: tutorearekin hainbat tutoretza egin ditugu lana aurrera
ongi zijoala zihurtatzeko, denbora antolaketa ondo kudeatzen jakin dugu, taldekide bakoitzak
bere iritzia emateko tokia izan du uneoro eta gainontzeko kideak beti entzuteko prest izan dira.
Beraz, orokorrean, talde lana aurrera ongi eramaten jakin dugula esango genuke.
Familia eta Aniztasunaren hausnarketa
Argi dago gaur egungo gizartean familia eredu asko daudela. Hortaz, behar beharrezkoa iruditzen
zaigu haur hezkuntzako geletan hau islatzea. Izan ere, askotan familiaz hitz egitean, betiko
familia eredua soilik aipatzen baita, gelan beste eredu ezberdinen bat egon ezean. Honek ordea
ez luke gelan familia gaia lantzerako momentuan eraginik izan beharko, hau da, nahiz eta gelan
familia eredu konkretu batzuk egon, beste ereduak ere landu beharko liratekeela uste dugu.
Orokorrean, pertsonek familiaz hitz egitean eredu tradizionalean soilik pentsatzeko joera dute,
hau da, aita, ama eta seme-alabez osatutako familia ereduan. Baina errealitatean, familia eredu
hau bakarrik existitzen al da? Erantzuna ezezkoa dela argia dago, hala ere, familia aniztasunaz
askotan ahaztu egiten gara. Gure ustez, tradizioa alde batera utzi eta orainaldiko errealitatean
zentratzeak garrantzi handia du, izan ere, haur guztiek beraien familia eskolan baloratzen eta
kontuan hartzen dela sentitu behar dute.
Aurrez aipatu berri dugun hau bermatzeko, erabiltzen diren jolasak edota abestien letrak ere
aldatzeko beharrean aurkituko gara. Horren adibide da gure narratiba digitalean ageri den soka
saltoko abestiaren oinarria: “aita, ama zenbat urterekin ezkonduko naiz?”. Letra hau aztertuz
gero, pentsaera tradizionala ageri dela argi ikusi daiteke, kasu honetan bete betean historikoki
garrantsitsua izan den ezkontza kontzeptua ikusiz. Honekin batera, familia eredu tradizionalaren
(aita-ama, modelo heterosexuala) islada bakarrik egiten da, gizarteak ezarritako margenetatik at
geratzen diren familiak kontuan hartu gabe. Honen aurrean, guk aztertutako eskolan adibidez,
haurrek hain gustoko duten goxoki kontzeptua sartzen dute maiz, jolasaren bitartez zenbat goxoki
erosiko dituzten jakin ahal izateko. Hala ere, sarean nabigatzen ibili ostean, mota honetako, hau
da, inklusioa oinarri duten abesti edota jolasak gero eta anitzagoak direla ikusi ahal izan dugu.
Guzti honekin ikastetxe batzuetan familia guztiak integratzeko aldaketa eta hobekuntza nabaria
gertatzen ari dela ikusi daiteke. Nahiz eta egia izan oraindik ere gizarte bezala hobetzeko asko
dugula, gure ustez hobekuntza hau txikienen hezkuntzatik hasi beharko luke, hau da, gure
etorkizuneko haur hezkuntzako geletatik. Hortaz, gogoratu:
Maitatzeko modu bezain beste familia daude munduan. Gainera, haietako familia bakoitza
bakarra bezain berezia dela esan daiteke, izan ere, bakoitza bere inperfekzioan bizi baita.
Eranskinak
I. ERANSKINA: Taldea izendatzeko fitxa eredua
II. ERANSKINA: Talde lanaren inguruko hausnarketa eta konpromisoak
Gero eta gehiago aipatzen da, beste zenbait lanbidetan bezala, ikas-irakaskuntzan ere talde
lana ezinbestekoa dela, bai elkarbizitzarako eta baita lan giro ona izateko ere. Baina askotan ez
da horrela gertatzen, faktore asko sartzen direlako tartean: norbere izaera, komunikazio arazoak,
ikuspegi edo irizpide ezberdinak, aniztasuna, asertibitate eta enpatia falta… Hala ere, pentsatu
behar dugu edozein ikastetxetan ongi ezagutzen ez ditugun edo gure gustuko ez diren pertsonekin
lan egin beharko dugula, eta ezin izango dugu erabaki honekin bai eta horrekin ez. Askotan teoria
ongi dakigu baina gero praktikan arazoak ditugu.
Bestalde, onartu behar dugu horrelako gatazkak sortzea normala dela, gatazkak bizitza
profesionalaren zati natural baitira. Gakoa non dago? Bakoitzak bere burua ongi ezagutzean,
asertibitatea lantzean eta talde bezala egoera horiek kudeatzen jakitean.
III. ERANSKINA
NARRATIBA DIGITALA, AZKEN EMAITZA:
Bibliografia:
Iribarren, L. A. (2010). Familia ereduak gaurko eskolan. Tantak. EHUko Hezkuntza Aldizkaria.,
22(1).
López Gaviño, F., Díez López, M., Morgado Camacho, B. M., & González Rodríguez,
M. D. M. (2008). Educación infantil y diversidad familiar. XXI: Revista de educación, 10,
111-122.
Comentarios
Publicar un comentario